بحران غیبت یوز ماده در استان

مدیر پروژه حفاظت یوز گفت: در صورتی که اثبات شود در استان یوز ماده نداریم اقدامات ویژه‌ای خواهیم کرد.
به گزارش مهر «هومن جوکار» افزود: طی سال‌های فعالیت پروژه حفاظت یوز، جلوی ساخته‌شدن جاده داخل زیستگاه یوز را گرفتیم اما جاده‌های ترانزیتی را داریم که این مناطق را احاطه کرده‌اند یا از جوار مناطق ما عبور می‌کنند مثل جاده اصلی تهران- مشهد که دقیقا از مرز شمالی منطقه حفاظت شده توران و از جنوب میاندشت می‌گذرد. هومن جوکار از فنس‌کشی ۱۲‌کیلومتر از جاده اصلی مشهد برای عبور یوز تا قبل از پاییز امسال خبر داد و تصریح کرد: مشکل اصلی در اینجا عبور و مرور کریدوری است که یوزها بین توران و میاندشت دارند و سبب شده آنجا چندین مورد تصادفات جاده‌ای داشته باشیم.

وی در تشریح اقدمات انجام شده برای رفع این مشکل گفت: برخی اقدامات انجام شده در گذشته مثل نصب تابلو مؤثر واقع نشد و در نهایت دیدیم که باید واقع‌بینانه به ماجرا نگاه و جاده را برای عبور یوز امن کنیم زیرا نمی‌توانیم راننده‌ها را متقاعد کنیم که سرعتشان را کم کنند و اگر در عملکرد مسیری با این میزان ترافیک نیز اختلال ایجاد کنیم هم کار غیرواقع بینانه‌ای انجام داده‌ایم.
مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی ادامه داد: ما کاری را در پیش گرفتیم که بسیار پرهزینه‌تر بود و آن هم ایجاد مسیرهای عبور امن برای یوزهاست. خانم معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط‌زیست نیز با آقای عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در این باره مکاتباتی داشتند و اخیرا یک جلسه هم داشتند و نهایتا این موضوع را پذیرفتند و سرانجام به استان‌ها نامه زده شد که حتماً این کار را انجام دهند و این اتفاق به زودیِ زود یعنی قبل از این‌که فصل عبور و مرور بیشتر یوزها آغاز شود انجام خواهد شد.
جوکار توضیح داد: طبق تجربیات گذشته ما بیشترین میزان عبور و مرور در فصل سرد سال یعنی از پاییز به بعد است و تا قبل از آن گام اول را که فنس‌کشی پیرامونی و مهیا کردن مسیرهای عبور از زیرگذرهای موجود است انجام می‌دهیم و این کار را باید در ۱۲‌کیلومتر با همکاری وزارت راه به انجام برسانیم.
وی تأکید کرد: فاز اول، اقدام سریعی است تا زمانی که بتوانیم اقدامات بعدی را انجام بدهیم. 2 اقدام بعدی در 2 نقطه و برای ساخت روگذر تعیین شده است. در گذشته مطالعه‌ای در این خصوص انجام شد و برخی دانشمندان تخصصی این حوزه معتقدند که ساخت روگذر برای گونه‌های علف‌خوار بسیار کاربرد دارد اما برای گونه‌های گوشتخوار ممکن است چندان مورد استفاده قرار نگیرد. ما تا کنون تجربه این موضوع را نداشته‌ایم و این یک نقطه کور در گام بعدی پروژه ماست. مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی درباره استفاده از زیرگذرهای موجود نیز گفت: در زیرگذرها دوربین تله‌ای گذاشتیم تا امکان عبور یوز را بررسی کنیم اما چون این جاده خیلی پرترافیک است، دوربین‌ها را می‌دزدیدند و نتوانستیم این مطالعه را در طولانی مدت انجام دهیم ولی بزرگ‌ترین شاهد ما این یوز آخری بود که متأسفانه کشته شد. بر اساس رد بسیار واضحی که ما صبح حادثه به دست آوردیم یوز کشته شده هنگام عبور از لاین شمالی از زیرگذر استفاده کرده اما هنگام عبور از جاده جنوبی چون زیرگذر درست در مسیر قبلی نبود، روی جاده آمده و کشته شده است. جوکار تصریح کرد: حتی اگر روگذر برای گوشتخوار بزرگ‌جثه علاجی محسوب نشود که اعتقاد برخی دانشمندان این رشته این چنین است ما صلاح می‌دانیم که برای بالادست و پایین دست جاده این کار را انجام دهیم تا عبور و مرور آهو از روی آن انجام شود و علفخواران منطقه از آن استفاده کنند و اگر یوز هم استفاده کرد که چه بهتر.

بحران در کمین جمعیت یوز
مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در تشریح وضعیت کنونی یوز گفت: مسائل دائماً از نظر جغرافیایی در کشور در حال تغییر است. در سال‌های اول که افتخار همکاری با پروژه را داشتیم یعنی حدود سال ۲۰۰۱ به وضوح زادآوری و حضور یوزهای ماده در مناطق جنوبی یعنی در استان مشاهده می‌شد. اما همین مساله در طول این ۱۵‌سال دچار چرخش شده است. هومن جوکار تصریح کرد: امروز در مناطق شمالی مشاهده یوز بیشتر شده و زادآوری را مرتبا می‌بینیم و مادر و توله‌ها در شمال دیده می‌شوند اما در مناطق جنوبی الان نزدیک به ۳ سال است که هیچ یوز ماده‌ای تشخیص نداده‌ایم و این یک بحران بزرگ است.
او در پاسخ به این سوال که آیا تغییر اقلیم و افزایش دما عامل جا به جایی یوزها به سمت شمال بوده است یا خیر، گفت: به طور قطع یکی از عواملی که می‌تواند تاثیرگذار باشد، این موضوع است اما ما هنوز از نظر علمی مستنداتی که این موضوع را اثبات کند، به‌دست نیاورده‌ایم. مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گزینه‌های پیش‌رو را چنین تشریح کرد: از کارشناسان بین‌المللی دعوت کرده‌ایم و کارشناسان داخلی‌مان هم شروع به کار کرده‌اند اما هیچ کس تا امروز نتوانسته است دلیل مشخصی را که پایه علمی داشته باشد به ما بدهد. ممکن است کسی بگوید شکار رخ داده یا شرایط بد بوده اما به طور موازی جمعیت طعمه‌ها و امنیت زیستگاه نیز بیشتر شده است و امروز منطقه سیاهکوه یا منطقه دره انجیر دچار افزایش جمعیت طعمه است. جوکار افزود: اگر مطمئن شویم که زادآوری طبیعی در مناطق یزد دیگر غیرممکن است شاید مجبور شویم مثل بسیاری از کشورهای آفریقایی منطقه حفاظت شده‌ای را در سطح بسیار بزرگ، فنس‌کشی کنیم و تحت حفاظت و مدیریت قرار دهیم. ما می‌خواهیم یوزهایی داشته باشیم که فنس‌ها را که برداشتیم خودشان قلمروهای جدید خود را پیدا کنند.

احتمال مرگ ماده‌یوزها
وی در تشریح تهدیدی دیگر علیه جمعیت یوزهای استان گفت: موضوع را با چند کارشناس که روی یوز در آفریقا و با جمعیت‌های کوچک کار می‌کنند مطرح کردیم و تأیید کردند که وقتی جمعیت بسیار کوچک می‌شود لازم نیست فجایع خیلی بزرگی رخ دهد تا این گروه توان زادآوری خود را از دست بدهد. ممکن است به هر دلیلی مانند از بیماری و تصادف چند ماده موجود در منطقه جان خود را از دست دهند و شما به تدریج جمعیتی خواهید داشت که ماده کم دارد یا اصلا ماده ندارد. مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ در خصوص جمعیت یوزپلنگ ایرانی گفت: ما هنوز با وضعیت ایده آل فاصله داریم. زمانی در این پروژه قرار بود ایده‌آل نهایی پروژه تعیین شود مثلا می‌گفتند جمعیت زیر ۵۰‌قلاده ماندگار نیست و زمانی که جمعیت به ۱۵۰‌قلاده رسید پایدار می‌شود اما امروزه با توجه به دانش‌های جدید مثل ژنتیک می‌گویند که این تعداد دیگر حد و مرز را مشخص نمی‌کنند چرا که یوزپلنگان دچار یک گلوگاه ژنتیکی شده‌اند و این جمعیت عملا به خاطر مسائل ژنتیکی‌اش پایدار نیست.

پروژه حفاظت از یوز
مدیر پروژه حفاظت از یوز آسیایی با بیان این‌که این‌ فعالیت‌ها بسیار مشکل و هزینه‌بر است به نقدهای اخیر به پروژه چنین پاسخ داد: اشاره می‌شود که این پروژه ۲ میلیون دلار هزینه کرده است. اولاً این یک اشتباه لفظی بود که یک بار پیش آمد و پروژه به طور دقیق و بر اساس اسناد یک میلیون و ۵۵۰ هزار دلار تا پایان سال ۲۰۱۶ بودجه‌ دارد که هنوز بخش کوچکی از آن باقی‌مانده است. به عبارت دیگر پروژه باید در ۱۶ سال چنین رقمی را استفاده می‌کرده و ترتیب استفاده از این پول هم یکسان نبوده است زیرا در سال‌های اولیه که کلنگ حفاظت بهتر از مناطق زیستگاه یوزپلنگ زده شد حتی استخدام محیط‌بانان به عهده پروژه بوده یعنی پروژه به ۲۰ تا ۴۰ نفر از محیط‌بانان حقوق می‌داده و بخش زیادی از بودجه‌ای که الان عنوان می‌کنیم در همان ۴ سال اول هزینه شده تا زمانی که سازمان محیط زیست بخشی از این حقوق‌ها را به عهده گرفت. هومن جوکار تصریح کرد: اگر فرض کنیم این توزیع بودجه در همه سال‌ها یکسان بوده است سالی ۱۰۰ هزار دلار برای یک پروژه که ۱۰‌زیستگاه در ۶ استان با مساحت ۶ میلیون هکتار یعنی یک سوم مناطق حفاظت شده کل کشور را مدیریت می‌کند عدد زیادی نیست و اکنون بیشتر این‌ اعتبار صرف مستندسازی و آموزش و مطالعه و تحقیق درباره یوز و کارهای این چنینی می‌شود ولی ۱۰۰‌هزار دلار در سال واقعا رقمی نیست که برخی به خاطرش وحشت زده شده‌اند.

منبع: همشهری یزد

برچسب‌ها:ماده‌یوز, یزد, یزدِ آگاه, یوز