آسیب‌ها و تهديدات فضای مجازی
می 12, 2019 در 3:25 ب.ظ توسط admin
سرهنگ محمدرضا مزیدی
معاون اجتماعی نیروی انتظامی استان یزد
اينترنت وسیله‌ای است که همانند همه‌ی ابزارهاي ديگر جنبه‌های مثبت و منفي دارد و قضاوت ما درباره‌ی آن، به نوع استفاده‌ی کاربران بستگي دارد.
اين پديده، علی‌رغم فرصت‌های مناسبي از قبيل دست‌یابی به اطلاعات فراوان مورد نياز، توسعه و توليد دانش براي ما فراهم می‌آورد، تهديدهايي را نيز متوجه ما می‌کند و از آنجا که بيشترين کاربران آن را نوجوانان و جوانان تشکيل می‌دهند، استفاده‌ی نادرست از آن می‌تواند نيروي پويا و کارآمد و در نهايت نظام اداره‌ی کشور را تهديد می‌کند.
بنابراين، لازم است هرچند مختصر و فهرست گونه، برخي از تهديدات را مورد توجه قرار دهيم و ديگران را به بررسی‌های جدی‌تر و تحقيقات ارزنده‌تر در ابعاد مختلف و در آینده‌ای نه‌چندان دور فراخوانيم.
استفاده‌ی نادرست از اينترنت دو وجه متمايز دارد: يکي این‌که کاربران در هدفمندي و ميزان استفاده از آن تابع ضابطه و قاعده‌ای نباشند که در اين صورت جوانان و نوجوانان عادت می‌کنند، اوقات فراغت خود را به بيهودگي و بدون برنامه‌ریزی بگذرانند و اين تصور در ذهن آنها شکل گيرد که نهايت زندگي، چيزي جز بازي و سرگرمي و کام‌جویی نيست و وجه دوم نوع بهره‌برداری از آن و مراجعه به سایت‌هایی است که موارد ناهنجار و غیراخلاقی را ترويج می‌کنند که از اين طريق، هم هويت ملي فرد را مورد هجوم قرار می‌دهند و هم به تخريب شخصيت اجتماعي و حوزه‌ی رواني او می‌پردازند.
اما نخستين و شايد خطرناک‌ترین اثر منفي اينترنت که موجب استفاده‌های نادرست جوانان از اينترنت می‌شود، «اعتياد اينترنتي» است.
مرور بر ادبيات نظري و تجربي پيرامون اعتياد اينترنتي نشان دهنده آن است که اعتياد اينترنتي پدیده‌ای است که از سه ويژگي برخوردار است:
۱- زماني می‌توان گفت که فرد معتاد به اينترنت شده است که داراي علائم خستگي زودرس، تنهايي، افسردگي و غيره باشد. افرادي همچون اورزاک و يونگ به چنين تعريفي از اعتياد اينترنتي دارند. روش‌های درمان اين نوع اعتياد نيز، رفتاردرمانی شناختي و تقويت درماني انگيزش است.
۲- اعتياد اينترنتي نوعي اختلال و بی‌نظمی رواني است و روش درمان آن نيز تشکيل گروه‌های خبري و گروه‌های بحث است. در اين شکل از درمان، اعضاي اختلالات رواني مرتبط به هم نقش يک گروه حمايتي را بازي می‌کنند و با ارائه‌ی پيشنهادات آنلاين و روش‌های برخورد با آن از شدت اعتياد اينترنتي می‌کاهند.
۳- اعتياد اينترنتي نوعي مشکل رفتاري است که دليل آن وجود يک رابطه‌ی قوي بين اعتياد اينترنتي و وابستگي شيميايي است.
ساير روان شناسان معتقدند که زیاده‌روی در استفاده از اينترنت می‌تواند براي سلامت فکري و فيزيکي شخص خطرناک باشد. اعتياد به اينترنت، کارکرد انطباقي شخص را مختل می‌کند. اگر شخصي به اينترنت معتاد شود، کارکردهاي وي غير انطباقي می‌شوند.
همانند تمام انواع ديگر اعتياد، اعتياد به اينترنت نيز با علائمي همچون اضطراب، افسردگي، کج‌خلقی، بی‌قراری و افکار وسواسي يا خیال‌بافی راجع به اينترنت همراه است. از طرفي، در عين حال که روابط اين افراد (به‌ویژه کودکان و نوجوانان) در جهان مجازي افزايش می‌یابد، در مقابل از دامنه‌ی روابط آنان در جهان واقعي کاسته می‌شود. ضمن آنکه، احتمال لطمه ديدن عملکرد آموزشي نيز وجود دارد.
حجم رو به رشدي از تحقيقات صورت گرفته پيرامون اعتياد اينترنتي، حکايت از آن دارد که اختلال اعتياد اينترنتي نوعي اختلال روان‌شناختی – اجتماعي است که از مشخصه‌های آن، علائم کناره‌گیری، اختلالات عاطفي و از هم گسيختگي روابط اجتماعي است.
اعتياد اينترنتي، انسان‌ها را به افرادي رها شده تبديل می‌کند و بر روابط اجتماعي آنها تأثير می‌گذارد. بهره‌وری و بازده کاري کاربران اينترنت درنتیجه‌ی استفاده بيش از حد از اينترنت پايين می‌آید. آنان با تأخير به محل کار می‌روند و دچار کم‌کاری می‌شوند. عدم تحرک جسمي و چاقي به همراه علائمی چون درد کمر، پشت و ماهيچه از ديگر پيامدهاي اين مسئله است. اين کاربران حتي در صورت کناره‌گیری از اينترنت، دچار علائم اختلال می‌شوند.
مطالعات نشان داده است که چهارده درصد از کاربران اينترنت، دچار علائمي مانند رفتارهاي وسواسي، حالت روان شيدايي، افسردگي و… هستند.
دانستيم که اينترنت براي افزايش آگاهی‌ها و توانمندي کشور و جامعه مفيد است و لازم است راه را براي استفاده‌ی مناسب از اين ابزار گسترده و گستراننده هموار کنيم؛ اما بديهي است که اينترنت نيز با همه فوايدي که دارد، می‌تواند تهديدي جدي نيز باشد که براي تبديل تهديدها به فرصت و استفاده‌ی بهينه از آن می‌توان تمهيداتي را پیش‌بینی کرد:
۱- با توجه به این‌که اکثر کاربران اينترنت نوجوانان و جوانان هستند، براي جلوگيري از اعتياد اينترنتي لازم است والدين بر رفتار اينترنتي فرزندانشان کنترل و نظارت منطقي داشته باشند؛ نه به‌گونه‌ای که به طور کلي مانع آنها شوند و نه به شکلي که آنان را کاملاً رها و آزاد بگذارند که در هر دو صورت فرزندان مورد تهديد خواهند بود.
۲- والدين آگاهی‌های خودشان را در خصوص اينترنت و فوايد و زیان‌های آن افزايش دهند تا بتوانند فرزندانشان را به درستي راهنمايي کنند.
۳- کودکان و نوجوانان به لحاظ صداقت احتمال دارد، اطلاعات شخصي و خانوادگي خود را در محيط ناامن اينترنت در اختيار ديگران قرار دهند. بنابراين، والدين بايد فرزندان خود را زير نظر داشته باشند و آنان را تشويق کنند که از ارائه‌ی اطلاعات شخصي در محيط اينترنت خودداري کنند.
۴- والدين به فرزندان بفهمانند که اطلاعات موجود در اينترنت ممکن است تقلبي هم باشد.
۵- والدين با هشدارهاي به موقع مراقب فرزندان باشند و به آنان اجازه ندهند به تنهايي با اشخاصي که در فضاي مجازي آشنا شده‌اند، ملاقات کنند.
۶- والدين با فرزندان درباره‌ی اينترنت صحبت کنند و در مورد استفاده از آن با هم به توافق برسند.
۷- کاربران براي استفاده از اینترنت حتماً از قبل هدف خود را تعيين کنند و دليل قانع کننده‌ای براي ورود داشته باشند.
۸- براي تمام جنبه‌های زندگي خود برنامه‌ریزی کنند و تلاش خود را براي انجام تمام برنامه‌ها به کار گيرند.
۹- سازمان‌های متولي فرهنگ که حافظ هنجارها و ارزش‌های مورد قبول جامعه‌اند، با برنامه‌ریزی مناسب به فعالیت‌های اينترنتي جوانان جهت بدهند و کارهاي ارزشمند آنان را تشويق کنند.
۱۰- معلمان مدارس و اساتيد حوزه و دانشگاه می‌توانند نقشي مهم در پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان و دانشجويان داشته باشند و با تشويق آنان به فعالیت‌های درسي از طريق اينترنت، آنان را در بهره‌برداری علمي و توليد علم مشارکت دهند.
منبع: یزدِ بیدار
برچسب‌ها:آسیب, سرهنگ محمدرضا مزیدی, فضای مجازی